Son Güncelleme: 14 Mayıs 2017 22:22 Çorum Ziraat Mühendisler Odası İl temsilcisi Necati Gül, fiyatı ile son zamanlarda adından söz ettiren domatesle ilgili yazılı açıklamada bulundu.

Açıklamasında domatesin suçunun olmadığını belirten Gül, asıl suçun Türkiye’de Tarım Hayvancılık Stratejisinin olmaması olduğunu kaydetti.

“Son günlerde kamuoyunda sıklıkla domatesle ilgili haberler yer almakta, bu haberlerde Rusya`nın domatese ilişkin yasaklamasını sürdüreceği ve domates fiyatlarının yüksekliği konu edinmektedir. Bu haberlere ilişkin sağlıklı bir değerlendirme için domates üretimimiz ve ticaretiyle ilgili bilgiler önem taşımaktadır” ifadelerinde bulunan Gül, açıklamasını şu şekilde sürdürdü;

“Domates üretimimiz 12,6 milyon tonu geçmektedir. Üretimin % 4-5`lik kısmı ihraç edilmektedir. İhraç edilen domateslerin % 90-95`i taze olarak gönderilmektedir.

2012 yılında domates üretimimizin 560 bin tona denk gelen % 4,93`ü ihraç edilirken, bu miktarın % 3`ü Rusya`ya, kalan 1,93`ü ise diğer ülkelere yapılmıştır. Rusya`nın ihraç kısıtlaması nedeniyle domates almadığı 2016 yılında, üretimin % 3,86`sı olan 486 bin ton domates ihraç edilmiştir. 2016 ihracat miktarı diğer yıllara göre daha düşük görünmesine karşın, 2013 yılı ihracat miktarından fazladır.

Son beş yılda ülkelere göre domates ihracatımıza bakıldığında; Rusya domates ihracatının yapıldığı yıllarda, % 60`ı aşan bir paya sahiptir. 2016 yılındaki ihracat miktarında Irak, Suudi Arabistan, Belarus (Beyaz Rusya) ve Gürcistan`a yapılan ihracat miktarındaki artışlar dikkat çekicidir. Bu ülkelerden Belarus ve Gürcistan`a olan ihracatta görülen ani yükseliş, bu ülkeler aracılığıyla Rusya`ya domates ihracatı yapıldığı olasılığını akla getirmektedir ki, yapılan bazı açıklamalar da bu bilgiyi doğrular niteliktedir.

Rusya`nın kendi domates üretimini geliştirmek için bir süre daha Türkiye`den domates almayacağını duyurması, kamuoyunda önemli bir sorun olarak yer alsa da, ihracat verileri, bu sorunun o kadar önemli bir düzeyde olmayacağını, başka pazarlarla bu kaybın telafi edilebileceğini göstermektedir.

Domates ihracatında Rusya`nın tutumundan daha önemli konu, düşen pazar fiyatlarıdır. 2012 yılında ihraç edilen domatesin ortalama ton fiyatı 716 dolar iken, 2013 yılında 810 dolar, 2014 yılında 728 dolar, 2015 yılında 675 dolar ve 2016 yılında 494 dolar olmuştur. Bu düşüşün ne kadarının dünya domates fiyatlarından, ne kadarının pazarda yer bulabilmek için fiyat kırılmasından kaynaklandığının tespiti, sorunun çözümü yönünde atılacak adımlar için yol gösterici olacaktır.

Domates fiyatlarının yüksekliğinin, uygulanan ekonomik politikalar göz ardı edilerek, gıda fiyatlarından kaynaklı enflasyonist etkinin nedeni olarak gösterilmesi anlamlı bir değerlendirme değildir.

Tarladan tüketiciye ulaşıncaya kadar ürünlerin 2-3 el değiştirmesi, ürün fiyatlarında artışa yol açan bir unsurdur. Bu unsura ilave olarak, bu yılki fiyat artışlarının nedenleri arasında, arz ve talep arasında yaşanan dengesizliklerden kaynaklı farklı sebepler de bulunmaktadır. Bu yıl tüm Akdeniz havzasında hava sıcaklıklarının 15 Aralık-15 Şubat tarihleri arasında mevsim normallerinin altında seyretmesi, ısıtması tam ayarlanamayan seralarda 3. ve 4. salkımlarda döl zayıflaması nedeniyle verimde yaklaşık % 25-30 oranında azalmaya yol açtı. Geçtiğimiz yıllarda ürün fiyatlarında yaşanan olumsuzluklar, turizmin durumu gibi faktörlerin etkisiyle üreticilerin bazı bölgelerde farklı ürünlere yönelmeleri de üretimde azalmaya yol açarak, domates arzını düşüren bir etken oldu. Arzdaki bu azalmaya karşın, iç ve dış pazarda sera ürünlerine yönelik taleplerinin en yoğun olduğu Nisan-Mayıs aylarındaki talep artışı, domates fiyatlarında beklenenin üzerinde bir artışa neden olmuştur. Domates fiyatları 15-20 gün sonra ikinci ürün domateslerin devreye girmesi, arkasından tarla domateslerinin piyasa girmesi sonucu normal piyasa fiyatlarına inecektir. Antalya Toptancı halindeki fiyatlar bu öngörümüzü doğrular niteliktedir. Çünkü;

şeklindedir. Yani Nisan ayı sonundan itibaren domates fiyatlarında görülen artış, Mayıs ayının ilk haftasından itibaren düşmeye başlamıştır. Mesele domates fiyatının yükselmesi veya düşmesi değil stabil kalmasını sağlamaktır. Böylece üretici kazansın, tüketici de ucuz yesin.

Çözüm mü? İktidarlar bakanlar değiştikçe değişmeyen, “Tarım Hayvancılık Stratejisini” hazırlamak. Sorunlarımızı sıralayıp, çözüm önerilerimizi ve önceliklerimizi ele alarak bu yeni stratejiyi uzun süreli olarak uygulamak”